Ngayong #ArtStrollSunday ay tampok namin para sa inyo ang “Ilocos Caravan” (1974) ni Hugo Yonzon Jr., mula sa Philippine Center New York Collection (PCNY)!
Ang likhang sining na ito naglalarawan ng tradisyonal na karwahe o karitela na hinihila ng kalabaw at may dalang iba’t-ibang katutubong produkto na gawa mula sa lalawigan ng hilagang Luzon. Ang mga mangangalakal, karaniwang isang pamilya na naninirahan rin sa karitela, ay palipat-lipat na naglalako sa mga lugar na lulan ang mga produkto na yari sa rattan at kawayan na mga buslo, kabinet, upuan, kuna, duyan, sombrero, walis, at iba pa. Ang pamilya ng mga nagtitinda ay karaniwang tumatagal ng ilang buwan sa paglalako na binabagtas ang lansangan mula sa hilagang lalawigan hanggang makarating sa Maynila upang ibenta ang kanilang mga paninda. Ang tradisyonal na mobile tindahan na ito ay halos hindi na nakikita sa mga lansangan ngayon. Madalas ang mga namimili ay nagtitingin na lamang ng mga paninda mula sa mga online store.
Nagtapos si Yonzon sa University of the Philippines School of Fine Arts noong 1947. Sa simula, nagtrabaho siya bilang isang ilustrador, kartunista, at litratista para sa iba’t ibang mga proyekto sa advertising. Nakilala siya bilang isang modernong post-war artist na ang interes ay maglarawan ng mga pang araw-araw na pamumuhay at kulturang Pilipino sa iba’t ibang istilo at pamamaraan. Idinaos niya ang kaniyang unang solong eksibisyon sa Solidaridad Gallery noong 1971. Kabilang sa kaniyang mga namumukod-tanging gawa ang 21-talampakan na likhang-sining para sa Philippine Pavilion sa New York World’s Fair noong 1964. Noong 1977 naman ay binuo niya ang Tuesday Portrait Club kasama sina Cesar Legaspi, Onib Olmedo, at limang iba pang alagad ng sining.
Ang Ilocos Caravan ay bahagi ng Philippine Center New York Collection. Ito ay kasalukuyang naka eksibit sa Gallery XXVII-XXVIII, ika-apat na palapag ng Pambansang Museo ng Sining.
Maaaring tingnan ang 360 digri virtual tour ng PCNY Core Collection of 1974: A Homecoming Exhibition sa link na ito: https://www.nationalmuseum.gov.ph/pcny360/HTML5/pcny360.html
Para sa ating #BuiltTraditionThursday samahan niyo kaming tuklasin ang katangi-tanging domed ceiling ng isang bahay na kilala sa tawag na Casa Rocha at tinaguriang Balay na Tisa sa Sitio Ubos, Lungsod ng Tagbilaran sa isla ng Bohol. Makalipas ang 191 taon, ito ngayon ay itinuturing na pinakamatandang nabubuhay na bahay sa lalawigan.
Noong 2019, ang Casa Rocha ay isa sa limang (5) pamanang bahay sa Sitio Ubos na sama-samang idineklara ng Pambansang Museo ng Pilipinas bilang isang Important Cultural Property (ICP). Kalaunan, sa pamamagitan ng Panel of Experts Resolution No. 2-2020, ang Casa Rocha ay inakyat sa pinakamataas na pagkilala bilang isang National Cultural Treasure (NCT) ayon sa pagiging halimbawa ng isang natatanging bagay na makabuluhan sa kaysasayan ng bansa.
Ang dalawang palapag na bahay ay itinayo sa isang 951 metro kuwadradong ari-arian sa makasaysayang lugar ng Sitio Ubos na pinaniniwalaang lumang pantalan ng Tagbilaran, kung saan naganap ang mga pangkabuhayang kalakalan. Sa ngayon, ang nasabing bahay ay nanatiling nakatayo sa orihinal nitong lokasyon na higit kumulang 600 metro lamang ang layo mula sa kasalukuyang commercial district ng lungsod ng Tagbilaran.
Ang Casa Rocha kasama ang apat (4) pang idineklarang mga pamanang bahay ay matatagpuan sa kahabaan ng Calle Franklin, isang maliit na kalsadang nagdurugtong sa Butalid Causeway na nag-uugnay sa pangunahing isla ng Bohol sa isla ng Panglao. Sa Kanluran nito ay ang Casa Rocha-Suarez na itinayo ni Julian Rocha, isang mayamang mangangalakal at ninuno ng angkan ng mga Rocha. Sa Silangan naman nito ay ang bahay ng mga Hontanosas na kalapit ng bahay ng mga Yap na pag-aari ng isang pamilyang politiko. Samantala, ilang distansya ang layo sa tawid ng Calle Franklin ay matatagpuan naman ang bahay ng mga Beldia, na katulad ng Casa Rocha ay kakaiba sa buong lalawigan ng Bohol ayon sa aklat na Casa Boholana. Ito ay sa kadahilanang ang dalawang bahay na ito ay itinuturing na mga natatanging halimbawa ng istraktura na may upturned roof na isang kapansin-pansing katangian ng isang oriental na arkitektura.
Sa limang bahay na ito, pinaniniwalaang ang Casa Rocha ang pinakamatandang nakaligtas na bahay sa lalawigan ng Bohol. Bukod dito, ang arkitektura nito ay sumasalamin sa kahulugan ng Arquitectura Mestiza na ayon kay Ignacio Alzina isang Heswita noong 1668 ay isang paraan ng pagtayo ng bahay gamit ang natural na bato sa ibabang palapag at ang mas magaan na kahoy para sa itaas na palapag.
Katulad ng ibang mga bahay, ang Casa Rocha ay sinasalamin ang istilo ng disenyo ng mga may-ari nito. Hindi tulad sa karamihan ng mga Bahay na Bato na walang setback sa harapan, mapapansing ang Casa Rocha ay mayroong isang metrong setback mula sa kalsada. Pagpasok sa bakod ay bubungad ang mga batona gawa sa coral na bumubuo sa pader ng silong. Nakakatuwa namang makita na isa sa mga ito ay may nakaukit na 1831 na pinaniniwalaang taon ng pagkabuo ng bahay. Samantala ang kahoy na pader ng ikalawang palapag ay nakahanay sa pader ng silong, pagpapahiwatig ng kawalan ng volada.
Ang gitnang pasukan ng silong ay nakapasok paloob kung saan napapangalagaan nito ang papasok na dobleng kahoy na pinto laban sa panahon. Sa itaas naman nito ay ang nakapaloob na balkonahe na nakadugtong sa sala. Samantala, sa Silangang bahagi ng bahay ay matatagpuan ang kahoy na hagdanan patungo sa pangunahing pasukan ng ikalawang palapag. Ang hagdan na ito ay pinalamutian ng newel post na nilagyan ng ukit na bulaklak. Mula naman sa landing bubungad ang isang dobleng pinto na gawa sa kahoy at may mala-bughaw na kulay. Ito ay pinalamutian ng maliliit na pabilog na mga detalye at tuktukan na gawa sa tanso. Ang pangunahing pintuang ito ay pinalilibutan ng kahoy na hamba. Matatagpuan sa itaas nito ay ang dalawang pabilog na pangalawang seradura na may bulaklaking detalye. Ang mga pang dekorasyon na kandadong ito ay makikita rin sa mga bukana ng cuarto at comedor, bagaman mga mala-kabibeng disenyo ang itinampok sa halip.
Matatagpuan rin sa buong kabahayan ang mga kahoy na corbel na may disenyong kahawig ng mga alon ng karagatan. Marahil ang mga disenyong ito ay simbolikong representasyon ng kaugnayan ng Casa Rocha sa tubig, bilang ang Sitio Ubos ay kalapit ng Panglao Channel.
Gayunpaman, ang pinakamamanghang katangian ng Casa Rocha ay ang simple ngunit hindi inaasahang simboryo na matatagpuan sa kisame ng sala. Ang pambihirang elementong ito sa isang bahay ay gawa sa mga table ng kahoy na pinalamutian ng kahoy na trim na may trefoil arch na disenyo, na matatagpuan rin sa senepa ng bahay. Nakukuha ng domed ceiling na ito ang interes ng sinumang bisita hindi lamang sa pagiging kakaiba kundi dahil na rin sa nakakatuwang tunog na ibinibigay nito.
Samantala, ang comedor na nagsisilbing tulay na nagdurugtong sa kusina at pangunahing bahay ay napaka-utilitarian at simple lamang na halos walang dekorasyon. Ang pagkawalan nito ng kisame ang naglantad sa rafter-type na framing ng bubong. Ang praktikal na disenyong ito naman ay ipinagpatuloy sa kusina. Hindi tulad ng pangunahing bahagi ng bahay na may silong na gawa sa coral na bato, ang bahagi ng comedor at kusina ay sinusuportahan ng mga trosong poste at may bukas na silong.
Matapos ang pagbili ng Pambansang Museo ng Pilipinas sa Casa Rocha noong Oktubre 2019, ang kagawaran ay kasalukuyang nagsasagawa ng mga panimulang gawain para sa nararapat at tamang konserbasyon ng bahay. Ang hakbang na ito ay bilang paghahanda sa hinaharap na extensyon ng #NationalMuseumBohol. Ito, kasama ang mga dating pagsisikap na interbensyon na pinasimulan ng mga lokal na stakeholder ay inaasahang magsilbing simula para sa mga natitirang pang pamanang bahay sa Sitio Ubos.
Mga salita ni Ar. M. Belgica
Mga guhit at larawan ng AABHD at NM Bohol
References
Akpedonu, E., & Saloma, C. (2011). Casa Boholana: Vintage Houses of Bohol. Ateneo de Manila University Press.
Panel of Experts Resolution No. 2-2020, National Museum of the Philippines (2020)
Nasaan si Mang Larry? Tulungan ninyo kaming hanapin si Mang Larry sa obrang ito!
Bilang pagdiriwang sa araw ng ika-96 na anibersaryo ng kapanganakan ng Pambansang Alagad ng Sining (PAS) sa Sining Biswal na si Lauro “Larry” Alcala, itinatampok namin ang kaniyang ilustrasyon na “Slice of Life: Shoe Shopping,” mula sa Pambansang Koleksyon ng Sining.
Mahusay na inilarawan ni Alcala gamit ang tinta at gouache (opaque watercolor) sa Bristol board ang mga nakakatawang eksena sa isang tindahan ng sapatos. Makikita ang mga batang naglalaro sa loob ng tindahan, isang batang babae na umiiyak at pinapadyak ang kaniyang mga paa, at bata na nagsusukat ng sapatos na pang matanda, at ang iba ay nakikipaglaro sa ibang mga bata habang ang kanilang mga ina ay abala naman sa pamimili. Sa gitnang bahagi ay inilalarawan naman ang mga kababaihang pinagkakaguluhan ang mga bagsak presyong paninda.
Ang obrang ito ay kabilang sa serye niyang “Slice of Life” na lumabas sa Weekend Magazine ng Daily Express mula 1980-1986. Ang mga Pilipinong sumusubaybay sa “Slice of Life” ay pinagkakaabalahang hanapin ang karikatura ni Mang Larry na nakatago sa kaniyang komposisyon ng mga pigura at bagay.
Ipinagkaloob ang “Shoe Shopping” sa Pambansang Museo ng Pilipinas noong 2020. Ang likhang-sining na ito, na natapos ni PAS Alcala noong 1981, ay nagsisilbi ring isang malikhaing pag-alala sa kultura ng pamimili ng Pilipino apat na dekada na ang nakaraan, kung saan sinasadya ang pagpunta ng mga mamimili sa mga tindahan. Ngayon, sa panahon ng pandemya, marami ang mas pinipiling mag “online shopping” upang panatilihing ligtas ang kanilang sarili mula sa COVID-19.
Isinilang si Alcala sa araw na ito noong 1926 sa Daraga, Albay, kina Ernesto Alcala at Elpidia Zarate. Kinilala siya kalaunan bilang Dean of Philippine Cartoonists. Noong 1950, nag-aral siya ng kursong Fine Arts sa Unibersidad ng Pilipinas sa Diliman. Mula 1951 hanggang 1981 ay nagsilbi siyang guro sa Kolehiyo ng Fine Arts sa Unibersidad ng Pilipinas. Siya ang naging tagapangulo ng Departamento ng Komunikasyong Biswal kung saan niya itinatag ang kurso sa disenyo ng pangkomersyo. Bukod sa pagiging isang guro, siya rin ay naging pangulo at tagapayo ng Samahang Kartunista ng Pilipinas, at Bise Presidente ng Society of Philippine Illustrators and Cartoonists.
Sumakabilang buhay si PAS Alcala noong ika-24 ng Hunyo 2002. Taong 2018, siya ay idineklarang Pambansang Alagad ng Sining para sa Sining Biswal.
Maaari ninyong tingnan ang iba pa niyang likhang-sining, ang “Barrio Wedding” sa pamamagitan ng pag click sa link na ito: https://bit.ly/3vAb8JB. Para sa mga gustong bumisita sa #NationalMuseumPH, kami ay bukas mula Martes hanggang Linggo, 9:00 AM hanggang 6:00 PM.
Ngayong #BuwanNgWika, itinatampok ng #NationalMuseumPH ang isang makulay na pagdiriwang mula sa Katimugang Luzon – ang Ibalong Festival sa Lungsod ng Legazpi sa Albay, Bicol.
Ang salitang ‘ibalong’ ay tumutukoy sa isang sinaunang pook-panirahan sa Bicol. Ayon sa mga mananaliksik, ang naturang lugar ay bahagi ngayon ng bayan ng Magallanes na matatagpuan sa lalawigan ng Sorsogon. Ipinagdiriwang ang Ibalong na hango sa isang epikong may kaparehong ngalan, bilang paggunita sa kasaysayan at pagkilala sa aspetong kultural ng rehiyon. Itinatampok sa epiko ang kuwento ni Ibalon at ng tatlong magigiting na bayani na sina Baltog, Handyong, at Bantong. Ayon sa kuwento, kinalaban nila ang halimaw na may isang mata, higanteng pating na lumilipad, buwaya, at iba pang mga nakakatakot na nilalang; iniligtas din nila ang mga tao sa malaking baha.
Ang epiko ay sinasabing nilapatan ng titik ni Padre Jose Castano, isang misyonerong Franciscano, at ibinigay sa isang makatang manlalakbay na si Cadundung. Sinasabing maaaring may 400 talata ang orihinal na epiko, subalit ito ngayon ay naging anim na lamang. Nagtatapos ito sa pagpatay ni Bantong sa isang nilalang na kalahating tao at kalahating halimaw.
Ang paglalahad ng epikong ito ay binibigyang-buhay sa pamamagitan ng makukulay na kasuotan at palamuti na itinatanghal sa parada sa mga lansangan at nilalahukan ng parehong kalalakihan at kababaihan. Maliban sa parada, ginaganap din ang patimpalak para sa Mutya ng Ibalong.
Ang rehiyon ay madalas dalawin ng bagyo at iba pang mga panganib na dulot ng kalikasan, kung kaya’t itinuturing din ang pagdiriwang na pagkilala sa katibayan at katatagan ng mga Bikolano.
Dalawang taong nahinto ang pagdaraos ng kapistahan dahil sa pandemyang dulot ng Covid-19. Ngayong taon, bagama’t inaasahang isagawa ito simula ika-10 hanggang ika-21 ng Agosto, ito ay muling ipagpapaliban nang dahil sa muling pagtaas ng kaso sa lalawigan. Gayunpaman, inaanyayahan namin kayo na bisitahin ang National Museum – Bicol Regional Museum sa Daraga, Albay, katabi ng Cagsawa Ruins na bukas mula 9 ng umaga hanggang 5 ng hapon.
#PyestangIbalong #Bicol #PhilippineFestivals
Teksto at poster mula sa NMP Sangay ng Etnolohiya. Pasasalamat sa Kagawaran ng Turismo sa Rehiyon ng Bikol para sa larawan.
Isang masayang pagbati kay Manlilikha ng Bayan Magdalena Gamayo sa kaniyang ika-98 na kaarawan!
Si MB Magdalena Gamayo, tubong Pinili, Ilocos Norte, ay ipinanganak noong 13 Agosto 1924. Sa kabila ng kawalan ng pormal na pagsasanay, natuto siyang maghabi ng abel (hinabing telang Iloko) noong siya ay dalaga pa lamang, sa edad na 16 sa pamamagitan lamang ng pagmamasid. Ilan sa mga kilalang disenyong makikita sa mga gawa ni MB Magdalena Gamayo ay ang kusikos (ipu-ipo), na kaniyang paborito; sinan-sabong (bulaklak), na itinuturing na isa sa mga pinakamahirap gawin; marurup (milky way); at sinan-paddak ti pusa (bakas ng paa ng pusa).
Dahil sa tagal ng kaniyang karanasan sa paghahabi, nasaksihan ni MB Magdalena Gamayo ang mga pagbabago sa kasanayang ito. Noong siya ay nagsisimula pa lamang maghabi, nakasanayan niyang magbalunbon ng sarili niyang mga sinulid mula sa bulak at patibayin ang mga ito sa pamamagitan ng pagpapahid ng pagkit (beeswax) sa mga hibla. Ngunit kinalaunan ay napilitan siyang kumuha ng mga komersiyal na sinulid mula sa mga lokal na manininda buhat nang paghina ng pangangailangan sa mga lokal na produkto. Sa kabila nito, ang sining ng paghahabi ng abel ay nanatiling matatag pa rin, dala na rin ng malaking ambag ni MB Magdalena Gamayo, na siyang ipinagmamalaki ng rehiyon ng Ilocos.
Patunay sa kaniyang higit na 80 taong karanasan sa paghahabi ng abel, siya ay pinarangalan bilang #ManlilikhaNgBayan noong 2012. Ang pagkilalang ito ay hindi lamang dahil sa kaniyang mataas na antas na kaalaman sa kasanayan ng paghahabi, bagkus ay gayundin sa kaniyang pagsusumikap na maingatan at patuloy na maipasa sa mga susunod na henerasyon ang tradisyong ito. Noong 2016, itinayo ang House of Inabel bilang pagbibigay-pugay sa mga kontribusyon ni MB Magdalena Gamayo sa larangan ng sining at kultura. Bukas ito sa para mga kababaihan mula sa kanyang komunidad na nais matuto at magsanay ng sining ng paghahabi ng abel. Ang ilan sa kanyang mga hinabing tela ay tampok sa Bulwagan ng Manlilikha ng Bayan sa Pambansang Museo ng Antropolohiya sa Maynila at sa Ilocos Regional Museum sa Vigan City, Ilocos Sur.
Akda at paskil mula sa Sangay ng Etnolohiya–Pambansang Museo ng Pilipinas at Konsehong Tagapagpatupad/ Kalihiman ng Gawad sa Manlilikha ng Bayan–Pambansang Komisyon para sa Kultura at mga Sining
Sa pagdiriwang ng World Elephant Day, tampok ng inyong #NationalMuseumPH ang mga elephant tusks na nakuha mula sa lumubog na barko sa Lena Shoal.
Ang lumubog na barkong-kalakal na ito ay hindi sinasadyang natuklasan ng mga maninisid sa Lena Shoal na matatagpuan sa hilagang kanluran ng Busuanga Island, sa hilagang Palawan. Naglalaman ito ng napakarami at iba’t ibang mga arkeolohikal na kagamitan gaya ng mga Asian seramikang mula sa China, Thailand, Vietnam, at Myanmar gayundin ang mga piraso ng tin, mga glass beads, mga tansong pulseras, mga gong, at mga organikong materyales. Sa ginawang pagsusuri sa istilo ng mga seramikang tradeware na natagpuan ay tinatayang naglayag ang nasabing barkong-kalakal sa pagitan ng huling bahagi ng ika-15 hanggang unang bahagi ng ika-16 na daantaon.
Kabilang din sa mga natagpuan sa nasabing kargamento ay mga ivory tusks o garing. Sa panahong iyon ay hindi pa ipinagbabawal ang pagpaslang sa mga elepante para kunin ang kanilang mga tusks at karaniwan lamang ang pangangalakal nito. Tanyag ang paggamit ng garing sa mga sinaunang lipunan bilang palamuti, alahas, armas, mga kagamitang relihiyoso, at mga pigurin. Isang kamangha-manghang halimbawa nito ay ang Butuan Ivory Seal na natagpuan sa isang shell midden site sa Ambagan, Butuan City at tinatayang mula pa sa ika-10 hanggang ika-13 dantaon. Idineklara itong Pambansang Yamang Kalinangan o National Cultural Treasure.
Mataas ang pangangailangan sa garing sa pagitan ng ika-16 hanggang ika-17 daantaon dahil ginagamit itong kasangkapan sa paggawa ng mga imahen at iba pang mga gamit pandebosyon ng mga Katoliko. Ang Kalakalang Galyon sa pagitan ng Maynila at Acapulco ay nagpaigting sa produksyon ng mga kagamitang panrelihiyon na gawa sa garing sa Pilipinas na siya namang dinadala sa Mexico at sa mga kolonya sa timog Amerika. Higit pa rito, ang Maynila ay naging pangunahing sentro ng kalakalang panrehiyon ng marami pang mga luxury goods.
Ang pataas nang pataas na pangangailangan para sa garing ay nagdulot sa mabilis na pagkaubos ng populasyon ng mga African at Asian na elepante. Kalaunan ay ikinabahala rin ito ng mga kinauukulan sa buong daigdig at nagbunsod upang matigil ang kalakalan ng garing upang mailigtas ang mga elepante mula sa pagkaubos.
Artikulo mula sa Maritime and Underwater Cultural Heritage Division.
